Κώστας Παπαδόπουλος - ένας θεμέλιος λίθος στο οικοδόμημα της ελληνικής μουσικής

Το 1974 που η Ελλάδα τίναξε από πάνω της την εφτάχρονη ντροπή εγώ ήμουν ένα εντεκάχρονο πιτσιρίκι που μπορεί να μην καταλάβαινε τα σπουδαία που συντελούνταν γύρω του αλλά που ο απόηχος του Πολυτεχνείου είχε αφήσει ανεξίτηλο το αποτύπωμά του στην ψυχή του. Τα χρόνια που ακολούθησαν, δηλαδή τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης, η δεμένη σ' ένα κόμπο λύπης και σιωπής πατρίδα άρχιζε δειλά δειλά να χαμογελάει, να ξαναβρίσκει τη φωνή της, να διατυπώνει ελεύθερα τις σκέψεις, τους καημούς, τα όνειρά της, άρχιζε να ελπίζει, να προσδοκά και να τραγουδάει.

Η πιο έντονη ανάμνησή μου από εκείνα τα χρόνια είναι οι συναυλίες που δίνονταν και που μετέδιδε η μόνο κρατική τότε τηλεόραση, ιδιαίτερα αυτές του Μίκη Θεοδωράκη, τα τραγούδια του οποίου ήταν απαγορευμένα κατά την περίοδο της δικτατορίας και ο λαός αγκάλιαζε με θέρμη. Παρακολουθούσα στην τηλεόραση τις συναυλίες αυτές με κατάνυξη. Ασκούσα την ακοή μου σε μια πρωτόγνωρη για μένα ποιότητα, που συνδύαζε τον ποιητικό λόγο με την ψυχική ανάταση που πρόσφερε η ερμηνεία της μουσικής τόσο από τους τραγουδιστές όσο και από τα μέλη της ορχήστρας.

Πρωταγωνιστικό ρόλο στις συνθέσεις του Μίκη Θεοδωράκη είχε το μπουζούκι, το κατεξοχήν λαϊκό όργανο που κουβαλούσε όλη τη λαϊκή κουλτούρα από το μικρασιατικό ελληνισμό ως τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα της Ελλάδας. Μόνιμος και στενός συνεργάτης του Μίκη Θεοδωράκη ήδη από το 1961 ήταν ο δεξιοτέχνης σολίστας του μπουζουκιού Κώστας Παπαδόπουλος. Τρανές και μεγάλης ιστορικής σημασίας δημιουργίες του συνθέτη όπως τα έργα "Το τραγούδι του νεκρού αδερφού", "Επιφάνια", "Ρωμιοσύνη", "Άξιον εστί", "Μαουτχάουζεν", "Ζορμπάς" φέρουν τη σφραγίδα της δικής του μοναδικής δεξιοτεχνίας. Για χρόνια μαζί με τον Λάκη Καρνέζη υπήρξαν ένα αξεπέραστο ντουέτο μπουζουκιών που οι ηχογραφήσεις του παραμένουν σημείο αναφοράς για τις ερμηνευτικές δυνατότητες του ίδιου του οργάνου.

Η φωτογραφία από εδώ

Γεννημένος και μεγαλωμένος στην Κοκκινιά (σημερινή Νίκαια) και από εργάτες γονείς μικρασιατικής καταγωγής ο Κώστας Παπαδόπουλος από πολύ νωρίς ήρθε σε επαφή με το μικρασιάτικο μουσικό ιδίωμα, καθώς η συνοικία φιλοξένησε μεγάλο πλήθος προσφύγων και γέννησε πολλούς επώνυμους κι ανώνυμους παίκτες του μπουζουκιού. Ο θείος του, Γιάννης Γιάκαλος, αλλά αργότερα κι ο ίδιος ο Κώστας Παπαδόπουλος συνόδευαν τον Στελλάκη Περπινιάδη στους αμανέδες του παίζοντας ταξίμια. Δεν είναι λοιπόν καθόλου παράξενο που ο Κώστας Παπαδόπουλος είναι ξακουστός για τα ταξίμια του.

Μέσα στην πενηνταετή καταξιωμένη πορεία του στο ελληνικό τραγούδι ο Κώστας Παπαδόπουλος συνεργάστηκε ηχογραφώντας μεγάλα και ιστορικά τραγούδια τους με τους σημαντικότερους λαϊκούς δημιουργούς όπως τους Μάρκο Βαμβακάρη, Βασίλη Τσιτσάνη, Γιάννη Παπαϊωάννου, Δημήτρη Γκόγκο (Μπαγιαντέρα), Απόστολο Καλδάρα και Άκη Πάνου. Από τους νεώτερους, εκτός από το Μίκη Θεοδωράκη συνεργάστηκε ακόμη και με τους άλλους μεγάλους Έλληνες συνθέτες όπως τον Μάνο Χατζιδάκι, τον Σταύρο Ξαρχάκο, τον Γιάννη Μαρκόπουλο, αλλά ακόμη και με τον Δήμο Μούτση, τον Γιάννη Σπανό και τον Λουκιανό Κηλαηδόνη. Ακόμη, έπαιξε σε λαϊκά κέντρα κι έκανε ηχογραφήσεις με τους Γρηγόρη Μπιθικώτση, Στέλιο Καζαντζίδη, Στράτο Διονυσίου, Βίκυ Μοσχολιού, Δήμητρα Γαλάνη, Σταμάτη Κόκοτα αλλά και πολλούς άλλους αξιόλογους τραγουδιστές και τραγουδίστριες. Δεν είναι λοιπόν καθόλου υπερβολή που τον ονόμασα θεμέλιο λίθο στο οικοδόμημα της ελληνικής μουσικής, καθώς τα περισσότερα από τα μνημειώδη ελληνικά τραγούδια έφτασαν ως εμάς μέσα από το δικό του αξεπέραστο παίξιμο. Είναι εκείνος για τον οποίο ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης έτρεφε τόσο μεγάλο θαυμασμό ώστε τον ονόμασε "Παγκανίνι του μπουζουκιού" σε μια συνέντευξή του. Προσωπικά δεν τον αδικώ το μεγάλο τραγουδιστή μας, καθώς ο Κώστας Παπαδόπουλος είναι σε θέση (όπως γίνεται αντιληπτό από το βίντεο που ακολουθεί) να κάνει το μπουζούκι να κλάψει (και μαζί του κι εμείς) κι ύστερα να του δώσει πάλι ευρωστία και τσαχπινιά, ώσπου να μας απογειώσει δένοντάς μας στις ουρές παιχνιδιάρηδων ...χαρταετών.

Τα τελευταία χρόνια ο Κώστας Παπαδόπουλος δημιούργησε το "Τρίχορδο", ένα μουσικό σχήμα που ηχογράφησε το άλμπουμ με τίτλο "Ο ήχος της ψυχής μας" αλλά που δυστυχώς διαλύθηκε.

Ασχολείται ακόμη με τη μετάδοση της τέχνης του διδάσκοντας μπουζούκι στο Κεντρικό Ωδείο στην Αθήνα. Σποραδικά εμφανίζεται σε διάφορους μουσικούς χώρους.

Από τις 4 του Δεκέμβρη 2009 επέστρεψε στην Κοκκινιά και παίζει στο πέτρινο κτίσμα του πολυχώρου "Μάνος Λοΐζος" πλαισιωμένος από τους: Χαρά Πομώνη (τραγούδι), Μάριο Κώστογλου (κιθάρα, τραγούδι) και Δημήτρη Παπαδόπουλο (μπουζούκι, τραγούδι). Είναι μια άριστη ευκαιρία να τον καμαρώσουμε ζωντανά εμείς που τον γνωρίσαμε από τις ηχογραφήσεις του και μέσα απ' αυτές γνωρίσαμε και τον εαυτό μας. Αλλά να τον γνωρίσουν επίσης και οι νεώτερες γενιές στις οποίες έχει αφήσει πολύτιμη παρακαταθήκη τον πλούτο και την ομορφιά της δουλειάς του.

Κύριε Παπαδόπουλε, εγώ προσωπικά δε θα χάσω αυτή την ευκαιρία. Σας ευχαριστώ για όλες τις στιγμές συγκίνησης και την αγωγή ψυχής που μου προσφέρατε δίχως να το ξέρετε κι ελπίζω έτσι γενναιόδωρος να είστε για πολύ ακόμη. Εργάτες σαν εσάς έχει ανάγκη όσο ποτέ η μουσική μας.

ΠΗΓΕΣ: 1) Εφημερίδα Μακεδονία, 2) Νέαρχος Γεωργιάδης & Τάνια Ραχματούλινα, "Κώστας Παπαδόπουλος - ο Παγκανίνι του μπουζουκιού", 3) Translatum