Το μπλόκο της Κοκκινιάς

Το 1944 ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος όδευε προς το τέλος του. Μια σειρά από χώρες της ανατολικής και κεντρικής Ευρώπης έχουν απελευθερωθεί, ενώ για την Ελλάδα είναι η τελευταία χρονιά γερμανικής κατοχής, καθώς η αντιστασιακή δράση του ελληνικού λαού έχει κορυφωθεί τόσο στην ύπαιθρο όσο και στα μεγάλα αστικά κέντρα. Γρεβενά, Καρδίτσα, Τρίκαλα, Καρπενήσι ελέγχονται από τον ΕΛΑΣ ήδη από τα μέσα του 1943, ενώ την ίδια χρονιά μεγαλειώδεις κινητοποιήσεις στη Θεσσαλονίκη, σε πολλές άλλες πόλεις της Μακεδονίας και της Θεσσαλίας αλλά και στην Αθήνα εμπόδισαν την επέκταση της βουλγαρικής κατοχής σε ολόκληρη τη Μακεδονία και τη Θράκη. Στην περιοχή της Αθήνας ιδιαίτερη αντιστασιακή δράση ανέπτυξαν οι λαϊκές συνοικίες (Καλλιθέα, Καισαριανή, Κοκκινιά, κ.ά.) με τη μεγάλη απήχηση που είχε σ' αυτές το ΕΑΜ, κατορθώνοντας έτσι να γίνουν απόρθητα φρούρια για τον κατακτητή και τους ντόπιους συνεργάτες του.

Ο ορατός πια κίνδυνος της ήττας και η εντεινόμενη οργή τους για τη σθεναρή αντίσταση των Ελλήνων οδήγησε τους Γερμανούς στην εφαρμογή τακτικών φρίκης, όπως ολοκαυτώματα χωριών, σφαγές άμαχου πληθυσμού αλλά και μπλόκα και εκτελέσεις στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις.

Η Κοκκινιά (σημερινή Νίκαια) ήταν από τις συνοικίες της Αθήνας που πρωτοστάτησαν στην αντίσταση και πλήρωσαν βαρύ φόρο αίματος. Το πρώτο χτύπημα το δέχτηκε τον Μάρτιο του 1944, όταν ναζιστικές δυνάμεις σε συνεργασία με τα τάγματα ασφαλείας, χωροφύλακες και τσολιάδες επιχείρησαν επιδρομή με αποκλεισμό (μπλόκο) στην Κοκκινιά, που γρήγορα εξελίχθηκε σε μάχη (4 - 8 Μαρτίου 1944) και ανάγκασε τους επιδρομείς σε υποχώρηση. Όπως αναφέρεται στη σχετική έκθεση του 6ου συντάγματος του ΕΛΑΣ, οι εισβολείς είχαν 34 νεκρούς και πάνω από 100 τραυματίες, ενώ ο ΕΛΑΣ είχε 8 νεκρούς και 20 τραυματίες.

Επόμενη προσπάθεια από τους Γερμανούς έγινε στις 15 Αυγούστου του 1944, όμως κι αυτή απέτυχε. Έτσι, την αυγή της 17ης Αυγούστου 1944 μια δύναμη περίπου 3.000 βαριά οπλισμένων ανδρών με πολυβόλα, όλμους, μυδράλια και αυτόματα κυκλώνουν την πόλη ενώ κοιμάται, κι αρχίζει το δράμα της κτηνώδους αιματοχυσίας που θα επακολουθήσει.

Γύρω στις 6 το πρωί ακούγονται τα «χωνιά» στους δρόμους της Κοκκινιάς: «Προσοχή, προσοχή! Σας μιλάνε τα τάγματα ασφαλείας. Όλοι οι άνδρες από 14 - 60 ετών να πάνε στην πλατεία της οσίας Ξένης για έλεγχο ταυτοτήτων. Όσοι πιαστούν στα σπίτια τους θα τουφεκιστούν επί τόπου». Η ανακοίνωση σπέρνει τον πανικό. Οι πόρτες των φτωχών παραγκόσπιτων γκρεμίζονται, οι Κοκκινιώτες με βρισιές και κλοτσιές οδηγούνται στον τόπο του μαρτυρίου, ενώ κάποιοι που δεν υπακούουν εκτελούνται στα σπίτια τους. Γερμανοί και ταγματασφαλίτες μπαίνουν στα σπίτια, πλιατσικολογούν, βρίζουν και χτυπούν γυναικόπαιδα, βάζουν φωτιά.

 

Δυο ώρες αργότερα στην πλατεία της οσίας Ξένης βρίσκονται περί τις 20.000 Κοκκινιώτες κι εκεί οι κουκουλοφόροι δωσίλογοι υποδεικνύουν τους πατριώτες στους Ναζί, οι οποίοι ώσπου να τους μεταφέρουν στον τόπο εκτέλεσης, στη μάντρα ενός υφαντουργείου μερικά στενά πιο πέρα απ' την πλατεία, τους βασανίζουν για να μαρτυρήσουν τα ονόματα των συναγωνιστών τους.

Τάσσος, Το μπλόκο της Κοκκινιάς

Στο τέλος της ημέρας χιλιάδες πτώματα μεταφέρθηκαν και θάφτηκαν στο Γ' Νεκροταφείο της Νίκαιας, ενώ 8.000 Κοκκινιώτες οδηγήθηκαν στο στρατόπεδο του Χαϊδαρίου. Απ' αυτούς περίπου 1.800 στάλθηκαν στα κολαστήρια της Γερμανίας, στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως του Νταχάου, του Άουσβιτς, του Μπούχενβαλντ, του Μανχάιμ και αλλού.

Εδώ παρακολουθούμε ένα ντοκιμαντέρ από το ψηφιακό αρχείο της ΕΡΤ με θέμα το μπλόκο της Κοκκινιάς. Σενάριο - σκηνοθεσία: Διονύσης Γρηγοράτος / Διάρκεια: 1 ώρα 17 λεπτά περίπου.

Σχετική με το θέμα του μπλόκου της Κοκκινιάς είναι και η ταινία Το μπλόκο (1965) του Άδωνι Κύρου, η οποία θα προβληθεί σε επανέκδοση στους κινηματογράφους από τις 18 Αυγούστου. 

_______________________

ΠΗΓΕΣ: 

--Για την εικόνα: εδώ

--Πληροφορίες για το κείμενό μου άντλησα από εδώ και εδώ.

Τέλος, ένα τραγούδι σχετικό με το μπλόκο της Κοκκινιάς: 

Βασίλη Αρχιτεκτονίδη & Γιάννη Κακουλίδη, Το μπλόκο της Κοκκινιάς (1980)

Αφήγηση: Μάνος Κατράκης

Τραγουδούν: Αλέξης Μιχελουδάκης & Ελένη Τσαγκαράκη