Δευτέρα 18 Οκτωβρίου 2010

Κ. Π. Καβάφης, Κρυμμένα



Κοίτα, εγώ

Μουσική: Θέμης Καραμουρατίδης
Στίχοι: Γεράσιμος Ευαγγελάτος
Τραγούδι: Νατάσσα Μποφίλιου
[Από τον δίσκο: «Τρία μυστικά» (2009)]


Κρυμμένα


Απ' όσα έκαμα κι απ' όσα είπα
να μη ζητήσουνε να βρουν ποιος ήμουν.
Εμπόδιο στέκονταν και μεταμόρφωνε
τες πράξεις και τον τρόπο της ζωής μου.
Εμπόδιο στέκονταν και σταματούσε με
πολλές φορές που πήγαινα να πω.
Οι πιο απαρατήρητές μου πράξεις
και τα γραψίματά μου τα πιο σκεπασμένα —
από εκεί μονάχα θα με νιώσουν.
Αλλά ίσως δεν αξίζει να καταβληθεί
τόση φροντίς και τόσος κόπος να με μάθουν.
Κατόπι — στην τελειοτέρα κοινωνία —
κανένας άλλος καμωμένος σαν εμένα
βέβαια θα φανεί κ' ελεύθερα θα κάμει.

[Α59. 1908]

Πηγή: Κ. Π. Καβάφης, Κρυμμένα ποιήματα 1877;-1923, φιλολογ. επιμ. Γ. Π. Σαββίδης, εκδ. Ίκαρος. 


7 σχόλια:

Γιόλα Αργυροπούλου - Παπαδοπούλου είπε...

Ελένη,
Σ' ευχαριστούμε για την ανάρτηση αυτού του θαυμάσιου ποιήματος του Κ. Καβάφη.
Εστιάστηκα στο εκπληκτικό τρίστιχο:
"Οι πιο απαρατήρητές μου πράξεις
και τα γραψίματά μου τα πιο σκεπασμένα -
από εκεί μονάχα θα με νιώσουν".
Κι ίσως αυτοί οι τρεις στίχοι να αποτελούν τον θεματικό πυρήνα αυτού του εξαιρετικού ποιήματος!

Διάττων είπε...

Αναμφίβολα καλός Ποιητής ο Καβάφης αλλά, κατά την ταπεινή προσωπική μου άποψη, θεωρώ ότι έχει υπερεκτιμηθεί. Και να τεκμηριώσω την άποψή μου. Τα ποιήματά του
χωρίζονται σε 3 κατηγορίες. Αυτά όπου κυρίαρχο στοιχείο είναι η Αρχαιότητα, αυτά όπου ο Ποιητής κάνει μνεία στον αποκλίνοντα ερωτισμό του κι αυτά όπου υπάρχει η καθαρή, ατόφια Ποίηση. Για τα ποιήματα της πρώτης κατηγορίας πιστεύω ότι αρκετά είναι αδιάφορα. Για τα ποιήματα της δεύτερης κατηγορίας έχω μεγαλύτερο ενδοιασμό. Αυτό έχει να κάνει με την προσωπική φιλοσοφία που έχω για τη ζωή. Για μένα ο αποκλίνων ερωτισμός δεν είναι μια απλή ιδιομορφία, καταλήγει να είναι πρόβλημα, αρρώστια, κι επειδή θέλω να είμαι απόλυτα ειλικρινής, θα προσθέσω ότι πρόκειται περί παράνοιας που φτάνει μέχρι και τη διαστροφή! Κι επιμένω σ' αυτό. Πολλά ποιήματα του λοιπόν που ανήκουν σ' αυτήν την κατηγορία είναι σκέτη αηδία! Μπορείς να δεις αυτό με τα μαντήλια όπου επιθυμούσε να αγγίξει τα ακροδάχτυλα του νεαρού υπαλλήλου στο μαγαζί(!!!)... Κι αν ακόμα κι ο ίδιος έβλεπε το ελάττωμα αυτό ως αδυναμία, δεν έπρεπε να το περάσει μέσα απ' την Ποίησή του. Οι αδυναμίες υπάρχουν - όλοι έχουμε - αλλά για να μένουν κρυφές κι όχι να στιγματίζουν αρνητικά την τέχνη!... Για να μην ακούγομαι όμως μόνο ως κατήγορος, υπάρχει κι η τρίτη κατηγορία ποιημάτων του, αυτή που τον ανεβάζει πολύ στην προτίμησή μου. Γιατί πραγματικά ο Καβάφης έχει γράψει αριστουργήματα! Αυτό είναι κάτι που κανένας δε μπορεί να το αρνηθεί, το αντίθετο θα αποτελούσε βλασφημία στο χώρο της Ποίησης, και μάλιστα σε παγκόσμιο επίπεδο!

Καλό μεσημέρι αγαπητή μου φίλη...

Ελένη Μπέη είπε...

@ Γιόλα,
οι στίχοι αυτοί που αναφέρεις είναι εκείνοι που τράβηξαν και τη δική μου προσοχή.

Και μολονότι ο Καβάφης υπαινικτικά κάνει λόγο με το ποίημα αυτό και για τον προσωπικό του "ανυπεράσπιστο καημό", στους τρεις αυτούς στίχους γίνεται οικουμενικός. Αυτό ήταν που με έκανε να ξεχωρίσω το ποίημα.

Ελένη Μπέη είπε...

@ Διάττοντα,
βάζεις διάφορα θέματα και σε ποιο να πρωταπαντήσω.

Δεν θεωρώ τον Καβάφη υπερεκτιμημένο σε καμία περίπτωση. Φιλόλογος δεν είμαι, καθώς ξέρεις, οπότε δεν μπορώ να αποφανθώ αν η κατηγοριοποίηση που κάνεις στα ποιήματά του είναι σωστή ή όχι.

Το συγκεκριμένο ποίημα της ανάρτησης δεν το θεωρώ από τα αριστουργήματά του. Οπωσδήποτε χωλαίνει σε κάποια σημεία -ίσως να μην είναι και δουλεμένο αρκετά από τον ποιητή.

Όμως το τρίστιχο που απομόνωσε η Γιόλα παραπάνω και στο οποίο στάθηκα κι εγώ εκφράζει μια αλήθεια: πως το ποιος πραγματικά είμαι το δείχνουν κάποια γραφτά μου και κάποιες ανεπαίσθητες πράξεις μου αόρατες κι απαρατήρητες στους πολλούς. Υπάρχει και μια πλευρά του εαυτού μου που την κρατώ καλά κρυμμένη για κάποιους λόγους -αδιάφορο ποιους.

Εμείς γνωρίζοντας την ιδιαιτερότητα του ποιητή και διαβάζοντας και το υπόλοιπο ποίημα καταλαβαίνουμε ποια είναι τα "κρυμμένα" στα οποία αναφέρεται το ποίημα.

Θέλουμε δεν θέλουμε ο Καβάφης ήταν αυτός που ήταν. Δεν ήταν δυνατόν στην ποίησή του να μην περάσουν στοιχεία της σεξουαλικότητάς του. Δηλαδή το συναίσθημά του, ο ψυχισμός του να μην οδηγούσε την πένα του. Θεωρώ πως τότε η ποίησή του θα ήταν ανολοκλήρωτη και ανειλικρινής.

Το ποίημα "με τα μαντίλια" ίσως να μην σε ξένιζε τόσο, αν ήταν γραμμένο για κάποια νεαρή υπάλληλο του καταστήματος. Είναι θέμα θεώρησης της ζωής. Και δεν είμαι βέβαιη πως ο ίδιος έβλεπε σαν ελάττωμα τη σεξουαλικότητά του. Αναγνώριζε απλώς πως αυτό δυσχέραινε την επικοινωνία των άλλων με την ποίησή του. Στο "Κρυμμένα" μάλιστα το λέει καθαρά αυτό στο τελευταίο τρίστιχο, μιλώντας για μια επερχόμενη τελειότερη κοινωνία, όπου κάποιος σαν αυτόν δεν θα χρειαζόταν να κρύβει ποιος πραγματικά είναι.

Όσα λες περί αποκλίνοντος ερωτισμού δεν είναι ο τόπος και ο χρόνος να συζητηθούν. Εξάλλου πρόκειται για ένα πολυσύνθετο θέμα και πολυδιάστατο. Πάντως τη διαστροφή εγώ τη βλέπω έντονα και στις σχέσεις μεταξύ ετεροφύλων. Και τη συναρτώ περισσότερο με το θέμα της συμπεριφοράς του ενός προς τον άλλο παρά με τον σεξουαλικό προσανατολισμό.

Velvet είπε...

Αυτό που θαυμάζω
Περισσότερο από όλα στον Καβαφη
Είναι ότι το ερωτικό του πάθος
Την ομοφυλοφιλία του
Την έκανε ποίηση
Κι ας σκανδαλίζονται οι ανέραστοι
Βεβαια δεν ειχε την μαγκιά του Χριστιανοπουλου
Να γράφει, για το κορμι και το σαρακι
Ούτε του Τσαρουχη να ζωγραφίζει τους ναύτες του
Δεν τα κατάφεραν όμως να τον "θάψουν"
Όπως τον ερωτικό Ριτσο που μας τον έκρυβαν επιμελώς
Τι να την κάνω εγώ την άοσμη και άγευστη ποίηση
Για να την διαβάζουν οι κυριούλες / ηδες
Με το τσάι του απογεύματος
Και να ηδονίζονται "κρυφίως"
...

Ελένη Μπέη είπε...

@ Velvet2,
είναι πολλά αυτά που κάνουν την ποίηση του Καβάφη να ξεχωρίζει και κατατάσσουν τον ίδιο στους ευφυείς και μεγάλους ποιητές μας.

Θεωρώ πως είναι λάθος να εστιάζουμε μόνο στα λεγόμενα ομοφυλόφιλά του ποιήματα, όπως εξίσου λάθος θεωρώ να τα αγνοούμε επειδή τάχα σκανδαλίζουν. Ο ποιητής ήταν άνθρωπος με συγκεκριμένο προσανατολισμό πνευματικό και σεξουαλικό και δεν ήταν δυνατόν το ένα ή το άλλο να μην περάσουν στην ποίησή του.

Κι εγώ τον θαυμάζω άσχετα αν υπάρχουν και ποιήματά του που μου αρέσουν λιγότερο από άλλα. Αλλά αυτό είναι κάτι που συμβαίνει με όλους τους ποιητές.

Το κλείσιμο του σχολίου σου περί άοσμης και άγευστης ποίησης με βρίσκει σύμφωνη. Η ποίηση και η τέχνη οφείλουν να τρυπάνε, να καταπολεμούν τη στασιμότητα της σκέψης και να προσφέρουν θέαση στον κόσμο από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Αλλά χρειάζεται να είναι κι ο δέκτης ...ανοιχτός και πρόθυμος.

Καλό μεσημέρι!

Ανώνυμος είπε...

Σε παραπέμπω Diatton στη μελέτη του Παπανικολάου "Σαν και μένα καμωμένοι' τότε ίσως η οπτική σου αλλάξει.Αλλά μάλλον όπως λέει και το ποίημα πρέπει να ψάξεις για τα εμπόδιά σου.