Doris Lessing, Το πιο γλυκό όνειρο

Το παλιό αρχοντικό των Λένοξ στο Χάμπστεντ στεγάζει την ιστορία μιας οικογένειας, που απλώνεται χρονικά σε σχεδόν ολόκληρο τον εικοστό αιώνα.

Στον ψηλότερο όροφό του κατοικεί η Γιούλια, εκπατρισμένη Γερμανίδα, απόγονος εύπορης, αριστοκρατικής οικογένειας με πατέρα διπλωμάτη και μητέρα μουσικό. Το 1914 η δεκατετράχρονη Γιούλια γνωρίζει τον εικοσιπεντάχρονο Φίλιπ Λένοξ, Άγγλο γραμματέα της πρεσβείας στο Βερολίνο. Οι δυο νέοι ερωτεύονται και συμφωνούν να παντρευτούν μόλις η Γιούλια κλείσει τα δεκάξι της χρόνια. Όμως ο πόλεμος έρχεται ν' ανατρέψει τα σχέδιά τους με την Αγγλία και τη Γερμανία αντιμέτωπες. Ο Φίλιπ πηγαίνει να πολεμήσει, η Γιούλια και η οικογένειά της αντιμετωπίζονται με καχυποψία, αλλά όταν το 1919 ο Φίλιπ αποστρατεύεται, οι δυο ερωτευμένοι παντρεύονται και εγκαθίστανται στο Λονδίνο. Αποκτούν κι ένα παιδί, τον Τζόλιον, ο οποίος αιφνιδίως εγκαταλείπει τις σπουδές του στο Ίτον για να πάει εθελοντής στον Ισπανικό Εμφύλιο ως σύντροφος Τζόνι Λένοξ.

Έχοντας πλήρως ενστερνιστεί τις αρχές του σταλινισμού, ο Τζόνι θεωρεί πως η επανάσταση προηγείται όλων των προσωπικών υποθέσεων και προκειμένου να την υπηρετήσει δε διστάζει να εγκαταλείψει τη σύζυγό του Φράνσις και τους δυο γιους τους Άντριου και Κόλιν. Έτσι στο παλιό αρχοντικό των Λένοξ θα εγκατασταθούν οι τρεις τους κατόπιν προτροπής της Γιούλιας, που δεν αισθάνεται καμιά απολύτως περηφάνεια για το γιο της, την ιδεολογία και τις πράξεις του.

Η Φράνσις αναδεικνύεται σε στοργική μητρική φιγούρα όχι μόνο για τα δικά της παιδιά, αλλά κι όλους τους έφηβους φίλους τους που, χολωμένοι με τις οικογένειές τους, έχουν κάνει σπίτι τους το σπίτι της (προς μεγάλη έκπληξη και δυσαρέσκεια της Γιούλιας) και μαζεύονται γύρω από το διαρκώς επεκτεινόμενο για να τους χωρέσει τραπέζι της κουζίνας της. Έχει ήδη μπει η δεκαετία του εξήντα και το πνεύμα της έχει διαποτίσει τους νέους, που διακαώς επιθυμούν να σπάσουν τους δεσμούς με το παρελθόν και αποζητούν ελευθερία. Κατεστραμμένη γενιά, θεωρεί η Γιούλια και το αποδίδει στους δυο παγκόσμιους πολέμους που προηγήθηκαν. Κι είναι αυτό ακριβώς το τραπέζι, όπου όλοι μαζεύονται τα βράδια για να δειπνήσουν, ν' αστειευτούν, να κομπάσουν για τις επιτυχίες τους στις «απαλλοτριώσεις» (μικροκλοπές βιβλίων και ρούχων από τους «καπιταλιστές» καταστηματάρχες), να συζητήσουν έντονα για τις πολιτικές ιδεολογίες της εποχής που θα οδηγήσουν στον ονειρεμένο καλύτερο κόσμο. Οι σχέσεις των ανθρώπων, έτσι όπως διαμορφώνονται γύρω του, παρέχουν μια κατά πολύ ασφαλέστερη και καλύτερη κατανόηση της ανθρώπινης φύσης απ' όσο θα μπορούσε ποτέ η οποιαδήποτε πολιτική ιδεολογία να προσφέρει.

Η διαρκώς διευρυνόμενη με νέα μέλη «οικογένεια» της Φράνσις θα συμπεριλάβει στους στοργικούς της κόλπους και τη δεκατετράχρονη Τίλυ, προγονή του Τζόνι, κόρη της δεύτερης γυναίκας του από τον πρώτο της γάμο, που είναι ένα ψυχικό ερείπιο. Τη φροντίδα της θ' αναλάβει ο Άντριου αλλά και η Γιούλια που θα εμπλακεί συναισθηματικά σε τέτοιο βαθμό, ώστε να τη θεωρήσει σαν το πραγματικό παιδί της. Είναι η Γιούλια που θα απαλλάξει την κοπέλα από το παιδιάστικο παρατσούκλι της, δίνοντάς της πίσω το πραγματικό της όνομα, Σύλβια, σ' ένα συμβολισμό της «αναγέννησής» της.

Κάποτε οι ονειροπόλοι έφηβοι ενηλικιώνονται. Κάποιοι απ' αυτούς οδηγούνται στις χώρες του Τρίτου Κόσμου, σπρωγμένοι απ' την ιδεολογία τους. Μολονότι θα ξανασυναντηθούν αργότερα στην αφρικανική ήπειρο, οι συναντήσεις τους δε θα είναι παρά μια παρωδία των αλλοτινών συνευρέσεών τους στο αρχοντικό των Λένοξ. Η δεκαετία του εξήντα με την αθωότητα και τα οράματά της έχει πια παρέλθει και το παγκόσμιο πολιτικό σκηνικό έχει αλλάξει.

Η Ντόρις Λέσινγκ έχει συνθέσει ένα υπέροχο, απολαυστικό μυθιστόρημα με χαρακτήρες αλησμόνητους και με πραγματικό πρωταγωνιστή τη δεκαετία του εξήντα.

Στο σημείωμά της στο βιβλίο γράφει:
«Ελπίζω ότι κατάφερα να ανασυνθέσω το πνεύμα της δεκαετίας του εξήντα, κυρίως –εκείνης της αντιφατικής εποχής που, αν την αντιπαραθέσει κανείς με αυτές που ακολούθησαν, φαντάζει εκπληκτικά ανυποψίαστη. Δεν είχε παρά ελάχιστη από την ανηθικότητα της δεκαετίας του εβδομήντα ή την κυνική απληστία της δεκαετίας του ογδόντα».

Ο αναγνώστης με πίκρα διαπιστώνει (ή μάλλον επιβεβαιώνει) πως «αυτός ο κόσμος δε θ' αλλάξει ποτέ». Πώς αλλιώς, αφού με το πέρασμα στην ενηλικίωση προδίδεται και καταρρέει «το πιο γλυκό όνειρο»;

___________________

Σημείωση : Στη συγγραφέα απονεμήθηκε το 2007 το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας για τη συνολική της προσφορά στη λογοτεχνία. Άλλα αξιοσημείωτα έργα της είναι : Το χρυσό σημειωματάριο (The Golden Notebook), Το πέμπτο παιδί (The Fifth Child), Τα παιδιά της βίας (Children of Violence), Ο καλός τρομοκράτης (The Good Terrorist), Αναμνήσεις ενός επιζώντος (The Memoirs of a Survivor) και πολλά άλλα, καθώς είναι πολυγραφότατη.