Με αφορμή ένα ποίημα του Νίκου Καββαδία

ΠΑΡΑΛΛΗΛΙΣΜΟΙ



Τρία πράματα στον κόσμο αυτό, πολύ να μοιάζουν είδα.
Τα ολόλευκα μα πένθιμα σχολεία των Δυτικών,
των φορτηγών οι βρώμικες σκοτεινιασμένες πλώρες
και οι κατοικίες των κοινών, χαμένων γυναικών.


Έχουνε μια παράξενη συγγένεια και τα τρία
παρ' όλη τη μεγάλη τους στο βάθος διαφορά,
μα μεταξύ τους μοιάζουνε πολύ, γιατί τους λείπει
η κίνηση, η άνεση του χώρου και η χαρά.

ΝΙΚΟΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ, Μαραμπού



Όσο αιρετικοί κι αν κινδυνεύουν να θεωρηθούν οι στίχοι, ποιος μπορεί να αρνηθεί την ευστοχία της παρατήρησης του ποιητή τουλάχιστον όσον αφορά τα ελληνικά σχολεία; Κίνηση, άνεση χώρου και χαρά : τρία συστατικά που από σπανιότατα έως καθόλου απαντώνται και τα τρία μαζί ταυτοχρόνως.

Αν ως "κίνηση" ορίζεται το άνοιγμα του σχολείου στο ευρύτερο κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον, γρήγορα γίνεται αντιληπτό πως παρά την πάροδο δεκαετιών παραμένει ακόμα ένας ευσεβής πόθος. Κι αυτό επειδή αποτελούν εξαίρεση (αν υπάρχουν) τα σχολεία που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως πυρήνες κοινωνικής ζωής και πολιτισμού. Τα σχολεία ανοίγουν κατά κύριο λόγο επειδή έτσι επιβάλλεται ή συνηθίζεται και με την ευκαιρία σχολικών εκδηλώσεων είτε για τον εορτασμό εθνικών επετείων είτε με τη λήξη του σχολικού έτους. Ανοίγουν ακόμα για να δανείσουν το χώρο τους σε διάφορα προγράμματα που πραγματοποιούν οι δήμοι (άθλησης, κλπ.). Δεν έχουν τη δυνατότητα να λειτουργήσουν ως μικρά ευέλικτα πολιτιστικά κέντρα που θα φιλοξενήσουν ένα πολιτιστικό γεγονός (μια καλλιτεχνική έκθεση, μια συναυλία, μια παράσταση, μια προβολή) ή θα προσφέρουν επιμόρφωση και ενημέρωση όχι μόνο στους μαθητές αλλά και σε όλους τους ενδιαφερόμενους περίοικους της περιοχής όπου βρίσκονται. Ειδικά για την επαρχία κάτι τέτοιο θα ήταν σημαντικός μοχλός αναβάθμισης.

Από την άλλη μεριά, η άνεση χώρου είναι κάτι που ΔΕΝ χαρακτηρίζει τη συντριπτική πλειονότητα των σχολείων, ιδιαίτερα αυτών της επαρχίας. Είναι ένα θέμα στο οποίο εντάσσονται μια σειρά από προβλήματα : έλλειψη χώρων για εργαστήρια, βιβλιοθήκες και εκδηλώσεις, ανύπαρκτοι χώροι εστίασης και χαλάρωσης για τους μαθητές που παρακολουθούν το ολοήμερο σχολείο (βλ. πάρκινγκ παιδιών), αδυναμία χωρισμού σε τμήματα πολυμελών τάξεων, κ.τ.ό.

Τέλος, όλα τα παραπάνω σε συνδυασμό και με τον όγκο της διδακτέας ύλης που πρέπει να αφομοιωθεί (κατά τις επιταγές του αναλυτικού προγράμματος) αλλά και με τις ανέμπνευστες μεθόδους διδασκαλίας που ακολουθούνται (όχι κατ' ανάγκη πάντα με υπαιτιότητα των διδασκόντων) είναι ν' απορεί κανείς που στο σχολείο όλο και λιγότερο νιώθουν οι μαθητές τη χαρά της απόκτησης της γνώσης και της δημιουργίας;