Τρίτη 11 Μαΐου 2010

Μη μου θυμώνεις, μάτια μου / Σταύρος Κουγιουμτζής

 

Μη μου θυμώνεις, μάτια μου

Μουσική - στίχοι: Σταύρος Κουγιουμτζής
Ερμηνεία: Γιώργος Νταλάρας
[Από τον δίσκο «Στα ψηλά τα παραθύρια» (1975)]


Μη μου θυμώνεις, μάτια μου
που φεύγω για τα ξένα
πουλί θα γίνω και θα 'ρθω
πάλι κοντά σε σένα

Άνοιξ' το παραθύρι σου
ξανθέ βασιλικέ μου
και με γλυκό χαμόγελο
μια καληνύχτα πες μου

Μη μου θυμώνεις, μάτια μου
τώρα που θα σ' αφήσω
κι έλα για λίγο να σε δω
να σ' αποχαιρετήσω

Άνοιξ' το παραθύρι σου
ξανθέ βασιλικέ μου
και με γλυκό χαμόγελο
μια καληνύχτα πες μου

_____________________

  
Το τραγούδι αυτό είναι από τα γνωστότερα τραγούδια του Σταύρου Κουγιουμτζή. Πρόκειται για μια λαϊκή μπαλάντα που κατά τη γνώμη μου μπορεί και στέκει περήφανα πλάι στο κλασικό «Μινόρε της αυγής» του Σπύρου Περιστέρη. Αν και το βρίσκουμε να κλείνει τον δίσκο «Στα ψηλά τα παραθύρια» (1975), είναι σύνθεση του 1960. 

Κάποια μέρα που ο Σταύρος Κουγιουμτζής βρισκόταν στα γραφεία της Columbia, ο Τάκης Λαμπρόπουλος του έβαλε ν' ακούσει το νέο τραγούδι του Μάνου Χατζιδάκι «Είμαι αητός χωρίς φτερά». Η λαϊκή μελωδία του, οι λιτοί στίχοι της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου και η δωρική ερμηνεία του Γρηγόρη Μπιθικώτση δημιούργησαν πρωτόγνωρα αισθήματα στον Σταύρο Κουγιουμτζή. Ήταν τέτοια η συγκίνησή του που, φεύγοντας, άρχισε να περπατάει μηχανικά από την πλατεία Αριστοτέλους ως τον Λευκό Πύργο. Στη διάρκεια αυτού του περιπάτου συνέλαβε τη μελωδία και πάνω σ' ένα πακέτο από τσιγάρα σημείωσε τους στίχους: «Άνοιξ' το παραθύρι σου/ξανθέ βασιλικέ μου/και με γλυκό χαμόγελο/μια καληνύχτα πες μου». Έτσι γεννήθηκε το «Μη μου θυμώνεις, μάτια μου», το τραγούδι «του ενός χιλιομέτρου», όπως το ονόμασε ο δημιουργός, μια και τόση ήταν η απόσταση που διήνυσε συνθέτοντάς το. 

Η πρώτη ηχογράφησή του έγινε με τη χορωδία των Φίλων της Ελληνικής Μουσικής (ΦΕΜ) το 1962 σε δίσκο 45 στροφών από την εταιρεία Fidelity και απέτυχε παταγωδώς, οδηγώντας την εταιρεία να αποδεσμεύσει τον Σταύρο Κουγιουμτζή από το συμβόλαιο μαζί της.

  

 Όμως το τραγούδι είχε αρέσει πολύ στον Αλέκο Πατσιφά, διευθυντή τότε της Fidelity, που όταν έφυγε από την εταιρεία και ίδρυσε τη δική του, τη Lyra, πρότεινε στον Κουγιουμτζή να κάνουν μια νέα ηχογράφηση του τραγουδιού, που οι άλλοι «το έκαψαν». Έτσι, το τραγούδι επαναηχογραφήθηκε το 1964 με ερμηνευτή τον Γιάννη Πουλόπουλο σε δίσκο 45 στροφών.

 

Με την ηχογράφηση αυτή το τραγούδι βγήκε απ' την αφάνεια αλλά ο Σταύρος Κουγιουμτζής εξακολουθούσε να μην είναι ικανοποιημένος. «Δεν έφταιγε ο Πουλόπουλος», εξηγούσε ο δημιουργός, «ρυθμικά έπασχε το κομμάτι», καθώς ασφυκτιούσε στο δισκάκι των 45 στροφών, που χωρούσε κομμάτια διάρκειας ως τριών λεπτών, ενώ εκείνο χρειαζόταν άπλα. Την άπλα που χρειαζόταν την πρόσφερε στο τραγούδι ο δίσκος μακράς διαρκείας, το γνωστό LP. Έτσι έγινε η τρίτη ηχογράφησή του με ερμηνευτή τον Γιώργο Νταλάρα και διάρκεια περίπου πέντε λεπτών και προστέθηκε στον δίσκο «Στα ψηλά τα παραθύρια», την παρουσίαση του οποίου κλείνω σήμερα. 

Το τραγούδι έγινε γνωστό και αγαπήθηκε πανελληνίως σε μικρό χρονικό διάστημα, ενώ με την πάροδο του χρόνου έκανε και διεθνή πορεία. «Έγινε τεράστια επιτυχία στο Ισραήλ μέσα από τη φωνή του Γεχούδα Πόλικερ, ο οποίος του έβαλε εβραϊκό στίχο και έτσι οι Ισραηλινοί το έμαθαν σαν "δικό τους" τραγούδι. Από την άλλη μεριά, στη Γιουγκοσλαβία το Μη μου θυμώνεις, μάτια μου θεωρείται πια κλασικό κομμάτι. Να φανταστείτε ότι πριν από μερικά χρόνια κυκλοφόρησε σε συλλογή μαζί με συνθέσεις του Μότσαρτ και του Μπιζέ», ανέφερε ο Σταύρος Κουγιουμτζής.  

ΠΗΓΗ: Σταύρος Κουγιουμτζής, «Χρόνια σαν βροχή», εκδ. ΙΑΝΟΣ, Θεσσαλονίκη 2005, σελ. 212-214.

 

12 σχόλια:

Τσουχτρα είπε...

M' αρέσει η επιμονή σου Νερένια φιλενάδα μου ! Τούτο είναι το τραγούδι της μάνας μου...ποτέ δεν μου είπε το "γιατί" , αλλά και δεν θέλω να το ξέρω. Είναι δικό της !

Καλή μέρα να έχεις !

Vicky Papaprodromou είπε...

Πάντως, αυτό το τραγούδι είναι Νταλάρας και ξερό ψωμί.

Ελένη Μπέη είπε...

@ Μεδουσάκι,
σε μερικά πράγματα όντως το πείσμα μου είναι παροιμιώδες. :)

Να 'ναι καλά η μητέρα σου! Και να το χαίρεται το τραγούδι της. Της το χαρίζω, πες της.


@ Βίκυ,
θα συμφωνήσω πως πήρε άλλη διάσταση το τραγούδι με αυτήν την τρίτη ηχογράφηση. Εμένα πάντως με είχε ήδη συγκινήσει βαθύτατα και με ερμηνευτή τον Πουλόπουλο. Άσε που υπάρχουν και στοιχεία στην ενορχήστρωση εκείνη που μου βγάζουν μια τόσο ευπρόσδεκτη γλύκα, π.χ. το φλάουτο.

Δεν ξέρω. Αγαπώ και τις δυο εκτελέσεις καθεμιά για διαφορετικούς λόγους.

Vicky Papaprodromou είπε...

Στην πρώτη ηχογράφηση είναι ένα τραγούδι. Στην ηχογράφηση με τον Νταλάρα γίνεται μια σπουδαία λαϊκή μπαλάντα με μεγαλειώδη (για την εποχή) ενορχήστρωση και μ' έναν Νταλάρα που η φωνή του στάζει απόγνωση, τρυφεράδα, ευαισθησία, αλλά και περηφάνια κι αποφασιστικότητα, όπως κι η μουσική κι οι στίχοι του Κουγιουμτζή.

Δεν μπαίνω καν στη διαδικασία να συγκρίνω τις δύο ηχογραφήσεις και οι λόγοι δεν έχουν την παραμικρή σημασία.

Σε μερικά τραγούδια, ο ερμηνευτής (μουσικός ή τραγουδιστής) είναι συνδημιουργός. Έχει συμβεί κάμποσες φορές αυτό με την ερμηνεία του Μπιθικώτση ή του Καζαντζίδη. Συμβαίνει κι εδώ. Στο τραγούδι αυτό ο Νταλάρας είναι συνδημιουργός.

Κι αυτό το βρίσκω πολύ όμορφο και δεν ξέρω γιατί θα 'πρεπε να μας πειράζει.

Ελένη Μπέη είπε...

@ Βίκυ,
ούτε θα 'πρεπε ούτε μας πειράζει. Το πράγμα χαλάει όταν ο ερμηνευτής "καβαλάει το καλάμι". Διαφορετικά, καμία αντίρρηση.

Vicky Papaprodromou είπε...

Να σημειώσουμε ότι στον δίσκο αυτό παίζουν κορυφαίοι μουσική μας, δηλαδή οι εξής:

Θανάσης Πολυκανδριώτης (μπουζούκι)
Χρήστος Νικολόπουλος (μπουζούκι)
Μάριος Κώστογλου (ηλεκτρική κιθάρα)
Πάνος Ιατρού (μπαγλαμάς)
Χάρης Καλέας (πιάνο)
Διονύσης Πανταζής (μπάσο)
Γεράσιμος Λαβράνος (ντραμς)
Κώστας Νικολόπουλος (κιθάρα)
Παντελής Δεσποτίδης (βιολί)
Χρήστος Σούκας (σαντούρι)

Δεν ξέρω ποιος παίζει την εισαγωγή στο «Μη μου θυμώνεις, μάτια μου». Έχω την αίσθηση ότι είναι ο Θανάσης Πολυκανδριώτης (μην εξηγώ τώρα γιατί αφού δεν είμαι μουσικός), αλλά μπορεί και να κάνω λάθος.

Ελένη Μπέη είπε...

Καλά, μες στο μυαλό μου είσαι. :)
Τώρα που θα πήγαινα σπίτι είχα σκοπό να γράψω σε σχόλιο τους μουσικούς που έπαιζαν σ' αυτόν τον δίσκο. Δεν το έκανα στους προηγούμενους, επειδή στους τρεις πρώτους δεν τους είχα βρει.

Οπότε, με πρόλαβες.

Vicky Papaprodromou είπε...

Ελένη, το τι κάνει ο ερμηνευτής ή ο συνθέτης ή ο στιχουργός ως άτομο, θα πρέπει να πειράζει το άμεσο περιβάλλον του και τους συνεργάτες του. Εφόσον δεν επηρεάζει το άκουσμα και το συναίσθημα του ακροατή, ο χαρακτήρας του κάθε συντελεστή μ' αφήνει παγερά αδιάφορη.

Μη συγχέουμε μερικά πράγματα. Ο Νταλάρας, ο Πάριος, η Χαρούλα, η Γαλάνη και μερικοί ακόμα ερμηνευτές μας μερικές φορές φωνάζουν γιατί έτσι κάνουν όλοι και γιατί νομίζουν ότι έτσι προσθέτουν κάτι καλό στο τραγούδι. Δεν το κάνουν γιατί καβάλησαν καλάμι. Είναι μια κακή συνήθεια πολλών καλών τραγουδιστών σ' όλη την υφήλιο. Ψώνια και καβαλημένα καλάμια είναι οι κακοί τραγουδιστές που θαρρούν πως είναι κάτι ξεχωριστό και φωνάζουν για να τραβήξουν την προσοχή. Ο Νταλάρας δεν ανήκει στην κατηγορία αυτή.

Όταν ο συνθέτης έχει κότσια, επιβάλλει αυτός το ύφος της ερμηνείας. Κι ο Κουγιουμτζής είχε κότσια και το ξέρουμε.

Και βαρέθηκα να τα βάζουμε μόνιμα με τον Νταλάρα, είναι η αλήθεια. Στα περισσότερα τραγούδια που μας έχει πει μπορούμε εύκολα να διακρίνουμε την εργατικότητά του, την τελειομανία του και την καλαισθησία του. Επίσης, εκτιμώ πολύ κάτι ακόμα στον Νταλάρα. Έχει πλήρη επίγνωση των δυνατοτήτων του και δεν τις υπερβαίνει. Πάει ως εκεί που αντέχουν τα κότσια του φωνητικά.

Αν τον γνωρίσω ποτέ από κοντά και δεν μου κάνει ως άνθρωπος, δεν έχω παρά να μην τον κάνω παρέα. Αλλά πολύ φοβάμαι (ή μάλλον είμαι σίγουρη) ότι το ίδιο θα μου συμβεί με το 99% των δημιουργών και των ερμηνευτών. Οπότε, ας μην το ψάξουμε άλλο.

Vicky Papaprodromou είπε...

Στον δίσκο «Μικρές πολιτείες» μπουζούκι παίζει ο Θανάσης Πολυκανδριώτης. Δεν ξέρω ποιοι είναι οι άλλοι μουσικοί.

Ελένη Μπέη είπε...

Στις "Μικρές πολιτείες" και "Στα ψηλά τα παραθύρια" παίζουν οι ίδιοι μουσικοί.

Στα άλλα θέματα τώρα. Όταν μίλησα για καβαλίκεμα καλαμιού, εννοούσα την περίπτωση όπου ακριβώς επειδή ο τραγουδιστής είναι αυτός που θα μεταφέρει το τραγούδι στον κόσμο, περνάει σε πρώτο πλάνο σε βαθμό που αγνοούνται οι ουσιαστικοί δημιουργοί, δηλαδή ο συνθέτης κι ο στιχουργός. Κι υπάρχουν κάποιοι που απ' αυτό και μόνο καβαλάνε το καλάμι. Γενικά μίλησα για όποιους και όσους το κάνουν. Δεν ήταν αιχμή για τον Νταλάρα και δεν το συσχέτισα με το γεγονός ότι "φωνάζουν" μερικές φορές ακόμα και οι σπουδαίοι τραγουδιστές μας.

Προσωπικά, σου έχω πει τι ακριβώς με ενοχλεί στον Νταλάρα και δεν θα έπρεπε να μου τα αναφέρεις αυτά. Όσα κι αν του καταμαρτυρούν για τους δικούς τους λόγους οι άλλοι, όσα κι αν του καταμαρτυρώ για τους δικούς μου λόγους εγώ, δεν παύει να είναι ένας στυλοβάτης της ελληνικής μουσικής, που την υπηρέτησε με πάθος, με μεράκι, με εργατικότητα και συνέπεια. Τόσα ξέρω τόσα λέω. Και τον ακούω πάντα με αγάπη σε εκείνα τα υπέροχα τραγούδια που έχει πει ως "συνδημιουργός". Όμως δεν είναι ούτε αυτός ούτε κανείς άλλος από τους μεγάλους μας που ανέφερες αλάθητος ούτε και στο απυρόβλητο. Δικαιούμαστε να τους κρίνουμε και φοβάμαι πως δεν θα συμφωνήσω μαζί σου πως ο χαρακτήρας τους πρέπει να μας αφήνει παγερά αδιάφορους.

Για τα κότσια που είχε ο Κουγιουμτζής δεν τίθεται καν θέμα. Και τα είχε από πολύ νέος, όπως γίνεται σαφές από τα βιογραφικά στοιχεία που διαβάζει κανείς στα βιβλία του.

Vicky Papaprodromou είπε...

Τελικά, στην εκτέλεση με τον Νταλάρα παίζει ο Χρήστος Νικολόπουλος. Ξέχασα να σου το πω τότε που έκανες τη δημοσίευση, μην το ξαναξεχάσω τώρα. :-)

Ελένη Μπέη είπε...

Ευχαριστώ. Στο μεταξύ το πληροφορήθηκα κι εγώ. Δεν θυμάμαι σίγουρα, αλλά νομίζω το ανέφεραν σ' εκείνο το αφιέρωμα της εκπομπής «Στην υγειά μας» στον Σταύρο Κουγιουμτζή, όταν ζούσε ακόμα.